Νεφρική Ανεπάρκεια ή Χρόνια Νεφρική Νόσος ονομάζεται η προοδευτική απώλεια της λειτουργίας των νεφρών στο σώμα μας η οποία όταν φθάσει σ’ ένα οριακό σημείο μπορεί ν’ απειλήσει την ζωή μας, γι’ αυτό και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση.
Για να καταλάβουμε όμως πλήρως την ασθένεια αυτή, πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε πως κυκλοφορεί φυσιολογικά το αίμα και πως φθάνει στα νεφρά.
Πώς κυκλοφορεί φυσιολογικά το αίμα και πως φθάνει στα νεφρά;
Ο οργανισμός μας έχει δύο ειδών αγγεία μέσα στα οποία κυκλοφορεί το αίμα σε ολόκληρο το σώμα. Τις αρτηρίες και τις φλέβες. Οι αρτηρίες ξεκινούν από την καρδιά με την αορτή (που αποτελεί την μεγαλύτερη αρτηρία του σώματος), η οποία καθώς διατρέχει το σώμα διακλαδίζεται σταδιακά σε όλο και μικρότερες αρτηρίες. Προοδευτικά οι αρτηρίες καταλήγουν στα αρτηρίδια και τα τριχοειδή αγγεία τα οποία μεταφέρουν το οξυγόνο και τις θρεπτικές ουσίες σε όλα τα κύτταρα του οργανισμού. Ταυτόχρονα όμως τα κύτταρα αποβάλλουν μέσα στο αίμα των τριχειδών και όλες εκείνες τις ουσίες που δημιουργούνται ως απόβλητα από την λειτουργία τους. Από εδώ ξεκινάει το αίμα την αντίστροφη πορεία με τα τριχοειδή αγγεία να σχηματίζουν τα φλεβίδια που ενώνονται προοδευτικά σε όλο και μεγαλύτερες φλέβες επιστρέφοντας το αίμα στην καρδιά. Τελικά σχηματίζονται δύο μεγάλες φλέβες, η άνω και η κάτω κοίλη φλέβα που ενώνονται με την καρδιά στην οποία θα διοχετεύσουν το φτωχό πια σε οξυγόνο και γεμάτο με άχρηστες και βλαπτικές ουσίες αίμα. Η καρδιά με τη σειρά της θα στείλει το αίμα αυτό στους πνεύμονες ώστε να εμπλουτισθεί εκ νέου με οξυγόνο, αλλά και στους νεφρούς όπου θα αποβάλλει τις βλαβερές του ουσίες (οι οποίες θα απομακρυνθούν από τον οργανισμό με τα ούρα) ξεκινώντας ένα νέο κύκλο τροφοδοσίας του οργανισμού στο αίμα.
Ο ρόλος των νεφρών είναι εξαιρετικά σημαντικός, καθώς τα νεφρά λειτουργούν σαν “φίλτρα” που αποβάλλουν τα τοξικά προϊόντα του μεταβολισμού, αλλά ρυθμίζουν και την ισορροπία του νερού και χημικών στοιχείων του σώματος, αποβάλλοντας την περίσσεια τους με τα ούρα. Επιπλέον στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, βοηθούν στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και διατηρούν υγιή τα οστά και την καρδιά.
Όταν η νεφρική ανεπάρκεια φθάσει σε προχωρημένο στάδιο αρχίζουν και συσσωρεύονται σε επικίνδυνο βαθμό στο σώμα μας βλαβερές ουσίες, ηλεκτρολύτες και νερό επηρεάζοντας την λειτουργία του.
Κατηγοριοποιείται σε 5 στάδια, που βασίζονται στην μέτρηση της ικανότητας του νεφρού να διηθεί στο αίμα (GFR-Glomerulal Filtration Rate).
Πόσο συχνή είναι η Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια;
Από μελέτες που έχουν γίνει τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη φαίνεται ότι το 10% του γενικού πληθυσμού πάσχει από Χρόνια Νεφρική Νόσο. Για την Ελλάδα αυτό σημαίνει ότι περίπου 1 εκατομμύριο άνθρωποι πάσχουν από αυτήν, συνήθως χωρίς να το γνωρίζουν. Η Χρόνια Νεφρική Νόσος όπως αναφέρθηκε, είναι μια πρόδρομη κατάσταση όπου οι νεφροί έχουν υποστεί πλέον βλάβη που δεν τους επιτρέπει να λειτουργούν σωστά και να αποβάλλουν έτσι όλες τις άχρηστες ουσίες που κυκλοφορούν στο αίμα μας, να ρυθμίζουν το ισοζύγιο υγρών του οργανισμού, να παράγουν διάφορες ορμόνες κ.α., διατηρώντας μας υγιείς. Εάν δεν γίνει έγκαιρα διάγνωση ώστε να προλάβουμε ή να επιβραδύνουμε την εξέλιξη της, προοδευτικά θα καταλήξει σε “Νεφρική Ανεπάρκεια Τελικού Σταδίου” και θα χρειασθεί συνήθως αιμοκάθαρση για την αποκατάσταση της λειτουργίας των νεφρών. Δυστυχώς ο αριθμός των ανθρώπων που πάσχουν από ΧΝΝ αυξάνεται συνεχώς και υπολογίζεται πως μέχρι το 2030 ο αριθμός των ασθενών που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση θα φτάσει τα 5.4 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο, περίπου το διπλάσιο απ’ότι το 2010. Στην Ελλάδα έως και το 2019, περισσότεροι από 15.000 συνάνθρωποί μας υποβάλλονται σε θεραπεία για την Νεφρική Ανεπάρκεια ενώ από αυτούς περισσότεροι από 11.500 κάνουν αιμοκάθαρση σε Τεχνητό Νεφρό.
Πως προκαλείται η Νεφρική Ανεπάρκεια;
Η Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια προκαλείται όταν κάποια ασθένεια ή ιατρική κατάσταση προκαλέσει βλάβη στην λειτουργία των νεφρών οδηγώντας προοδευτικά, σε μήνες ή χρόνια, στην έκπτωση της λειτουργίας τους.
Οι αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν νεφρική βλάβη είναι:
- Ο διαβήτης
- Η υπέρταση
- Σπειραματονεφρίτιδα (φλεγμονή στα “φίλτρα από τα οποία αποτελείται ο νεφρός-σπειράματα)
- Διάμεση Νεφρίτιδα (φλεγμονή στα σωληνάρια του νεφρού αλλά και σε ενδιάμεσους ιστούς)
- Πολυκυστική Νόσος των νεφρών (δημιουργεί μεγάλες κύστες γεμάτες υγρό στα νεφρά και μερικές φορές και στο συκώτι)
- Απόφραξη των ουροφόρων οδών (από διόγκωση του προστάτη, πέτρες στα νεφρά ή όγκο)
- Κυστεο-ουρητηρική παλινδρόμηση (κατάσταση που προκαλείται από την πλαινδρόμηση των ούρων από την κύστη προς τα νεφρά)
- Επανειλημμένες λοιμώξεις των νεφρών (πυελονεφρίτιδες)
Πέρα από τις αιτίες όμως που προκαλούν νεφρική ανεπάρκεια, υπάρχουν και παράγοντες (παράγοντες κινδύνου) που μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα να προκληθεί νεφρική βλάβη όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα,το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η μεγάλη ηλικία, ισοτρικό στην οικογένεια νεφρική νόσου, οι συγγενείς ανωμαλίες του νεφρού (μονόνεφρος, πεταλοειδής νεφρός κ.α.)
Τι συμπτώματα μπορεί να συνοδεύουν την Νεφρική Ανεπάρκεια;
Συχνά η Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια δεν προκαλεί συμπτώματα έως ότου έχει προκληθεί σημαντική βλάβη στα νεφρά. Στα προχωρημένα στάδια της νόσου η Νεφρική Βλάβη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα αλλά και σημεία στον οργανισμό που μπορεί να ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν : ναυτία, εμετό, φαγούρα, αδυναμία, διαταραχές μνήμης, ανορεξία που μπορεί να συνοδεύεται από άσχημη γεύση στο στόμα, διαταραχές ύπνου, μείωση ούρων, κράμπες στους μυς, πρήξιμο στους αστραγάλους και τις γάμπες, πόνος στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, υπέρταση που ελέγχεται εύκολα.
Θεραπεύεται η Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια;
Από την στιγμή που θα ξεκινήσει η έκπτωση της Νεφρικής Λειτουργίας, για κάποιον από τους λόγους που προαναφέρθηκαν, συνήθως είναι προοδευτικά επιδεινούμενη. Αυτό μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια μέχρι να φτάσει στο τελικό στάδιο και να χρειάζεται θεραπεία συνήθως με αιμοκάθαρση. Είναι σημαντικό και πρέπει να φροτνίζουν όλοι, πριν φθάσει ο ασθενής να κάνει αιμοκάθαρση, να προετοιμασθεί με την δημιουργία μιας κατάλληλης “αγγειακής προσπέλασης” (έναν τρόπο δηλαδή μέσω του οποίου το αίμα θα μεταφέρεται στο μηχάνημα του Τεχνητού Νεφρού). Η αγγειακή αυτή προσπέλαση θα πρέπει, αφού ωριμάσει, να είναι έτοιμη να χρησιμοποιηθεί για την διενέργεια αιμοκάθαρσης.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Σύμβουλος Υγείας”
